عمومی
باغداری در شهرستان باخرز
کشور ایران در بیشتر محصولات باغی دارای مزیت نسبی است و بخش عمده‌ای از صادرات غیرنفتی ما را محصولات باغی تشکیل می‌دهد. از سوی دیگر، ضریب تکاثری اشتغال در زیربخش باغ زیاد بوده و در اقتصاد کشور و در رونق کسب و کار مؤثر است. کشاورزی و ازجمله باغبانی در توسعه ملی و افزایش رفاه عمومی، فقرزدایی، تنوع بخشیدن و پایدار کردن الگوی توسعه شهری، توزیع درآمد و عدالت اجتماعی کمک می‌کند و مؤثر است.
در زمینه باغداری، این شهرستان ظرفیت‌های بسیارخوبی برای احداث باغات پسته داشته و تولید این محصول در این منطقه توجیه اقتصادی دارد. پسته از قدیم الایام به عنوان یکی از محصولات کشاورزی و خشکبار صادراتی ایران در دنیا شناخته شده است. به حدی که در کنار فرش ایرانی و زعفران جایگاه ویژه‌ای در صادرات غیرنفتی کشورمان دارد. همچنین به دلیل شرایط زیست محیطی ایران و نیز سابقه درخشان در تولید و صادرات پسته در جهان، این محصول می تواند در بالاترین نرخ سودآوری باشد. درختان پسته را به آسانی می‌توان در اکثر خاک‌ها با بافت و جنس مختلف کاشت، به شکلی که در زمين های آهکی و شور هم طاقت و تحمل آن بهتر از ساير درختان ميوه است. محصول باغی پسته به لحاظ اهمیتی که اندام‌های مختلف آن از نظر خوراکی و صنعتی دارد همواره حائز اهمیت فراوانی بوده و انسان از میوه، پوست، هسته، برگ، ساقه و حتی صمغ آن نیز استفاده می‌برده است. پسته این شهرستان از جمله عمده‌ترین محصولات باغی است که ظرفیت و پتانسیل‌های لازم برای گسترش را دارد و با توجه به موارد گفته شده، سودآور خواهد بود.
با توجه به مسئله مهم کم‌آبی در کشورمان، کاشت درختان دیم و همچنین برخی محصولات دیم بسیار پر اهمیت و مورد توجه است. از درخت بادام به‌عنوان یک درخت مقاوم در برابر خشکی یاد می‌شود و در شرایطی که بی آبی وجود دارد، درخت بادام میوه خوبی می‌دهد. همچنین ازلحاظ شرایط کاشت در زمین‌های آهکی هم تا حد زیادی مقاومت دارد. با توجه به موارد گفته شده و ارزش افزوده خوبی که کاشت این محصول دارد، توسعه باغات بادام، سوددهی خوبی را به همراه خواهد داشت.
با توجه به اینکه کاشت صیفی‌جاتی مانند بادمجان، کدو، گوجه و خیار در این منطقه بسیار موفق بوده، توسعه کاشت این موارد توجیه اقتصادی دارد؛ زیرا از اقلام مورد نیاز مردم بوده و همیشه در طول سال بازار مصرف دارد.
فعالیت در حوزه کاشت گل محمدی، از کسب و کارهایی است که در صورت راه‌اندازی، مثمرثمر خواهد بود؛ زیرا گل محمدی، گیاهی مقاوم به کم آبی، آفات و امراض است، که علاوه بر خواص درمانی، دارای مزیت‌های اقتصادی فراوانی مانند ارزش صادراتی، جذب گردشگر و اشتغال‌زایی است. غنچه خشک، مایع گلاب، روغن و اسانس، فرآورده‌های برگرفته از گل محمدی است که علاوه بر عرضه در بازارهای داخلی، قابلیت صادرات به کلیه کشورهای جهان را دارا هستند. در ضمن در حال حاضر نیز کاشت این مورد در حال انجام است و با اقلیم منطقه سازگار بوده است.
گردو، درختی چند ساله و مقاوم است که پس از رشد کامل هر درخت تا 18 کیلوگرم تولید محصول خواهد داشت. محصول نهایی قیمت بالایی دارد که هم در داخل کشور طرفداران زیادی داشته و هم قابلیت صادرات دارد. همچنین در صورت احداث باغ گردو، تا سال‌های سال نیاز به سرمایه گذاری و کشت دوباره وجود ندارد؛ زیرا درخت گردو دارای عمر طولانی است و تا ده‌ها سال قابلیت برداشت دارد. میوه گردو هم جزء معدود میوه‌هایی است که هیچ گونه نیازی به هزینه انبار در سردخانه ندارد و به دلیل ماندگاری طولانی، می‌تواند چند ماه و حتی چند سال مورد مصرف قرار گیرد. در ضمن چوب درخت گردو هم برای منبت‌کاری، خراطی و کنده‌کاری، ساخت مجسمه و اشیاء دکوری، ساخت آلات موسیقی و همچنین در دکوراسیون داخلی منزل و ساخت روکش‌های چوب بسیار پرکاربرد است. این چوب نیمه سنگین و نیمه سخت بوده و مقاومت مناسبی در برابر فشار، خمش، رطوبت و کشش دارد. با توجه به موارد گفته شده، توسعه و گسترش باغات میوه گردو از مواردی است که ارزش افزوده زیادی را به دنبال دارد.
بیشترین سطح باغات این شهرستان شامل باغات آلبالو بوده و سالانه بیش از ۳۰۰ تن برداشت می‌شود. کیفیت این محصول خوب بوده و به شهرستان‌های اطراف مانند تربت جام، تربت حیدریه و مشهد ارسال می‌شود[6]؛ بنابراین اشتغال در این حوزه نیز ارزش افزوده زیادی را به همراه دارد.
بعد از موارد فوق می‌توان به احداث باغات انگور، گیلاس و آلو اشاره کرد. کاشت و برداشت این موارد نیز در حال حاضر انجام می‌شود و محصول و عملکرد خوبی هم در این خصوص به دست می‌آید.
امروزه ﺑﺎ ﻓﺮاﻫﻢ کردن زﻣﻴﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﻞ و ﮔﻴﺎﻫﺎن زینتی در ﺣﺠﻢ ﺑﺎﻻ و ﺻﺎدرات آن میﺗﻮان دربﻫﺎی ﺑﺎزارﻫﺎی ﺟﻬﺎنی را ﺑﺮ روی اﻗﺘﺼﺎد ﻛﺸﻮر ﮔﺸﻮد و سبب ﻛﺴﺐ درآﻣﺪ ارزی ﺑﺎﻻ شد. از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﻛﺸﺖ ﮔﻞ و ﮔﻴﺎﻫﺎن زینتی در روﺳﺘﺎﻫﺎ ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﺠﺎد اﺷﺘﻐﺎل و درآﻣﺪ ﺳﺒﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﺲاﻧﺪاز و اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ روﺳﺘﺎﺋﻴﺎن ﺷﺪه و ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدی روﺳﺘﺎ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﻳﺪار منجر می‌شود. بنابراین پرورش گل و گیاه زینتی علاوه بر اشتغال آفرینی، در توسعه صادرات غیر نفتی، رشد اقتصادی و ارزآوری برای کشور نقش موثری دارد. البته با توجه به اینکه می‌توان شرایط خوبی را به وسیله گلخانه برای این کار فراهم کرد، احداث چنین واحد هایی سوددهی بالایی را به دنبال خواهد داشت.
کاشت آلوئه‌ورا از جمله مواردی است که با توجه به شرایط این شهرستان، پتانسیل‌های توسعه را دارد. از ویژگی‌های مثبت برای پرداختن به این کسب وکار می‌توان به بازار رو به رشد، رسیدن به تولید با سرمایه کم، نیاز کم به آبیاری، قابلیت برداشت محصول در فصول مختلف سال، عدم نیاز به استفاده از کود و سموم شیمیایی و داشتن مصارف مختلف، مانند: مایع، پودر، ژل، کرم، لوسیون، کپسول، عصاره و نوشیدنی اشاره کرد.
احداث باغ زرشک نیز با توجه به اینکه با اقلیم این منطقه سازگار است و بازار مصرف خوبی دارد، قابل سرمایه‌گذاری بوده و ظرفیت‌های لازم برای توسعه را دارد. زرشک درختچه‌ای است که اعضای مختلف آن دارای خواص صنعتی و درمانی است؛ به علاوه به صورت تازه‌خوری هم مصرف می‌شود و در بین ایرانیان جایگاه ویژه‌ای دارد. زرشک گیاهی است که با کم آبی سازگار است؛ لذا با توجه به اینکه برخی از ذخایر آبی در کشور ما رو به پایان است، تولید و صادرات زرشک فرصت شغلی مناسبی برای سرمایه‌گذاری است.
میزان مصرف قارچ در سال‌های اخیر در ایران رشد خوبی داشته و سرانه مصرف بالا رفته است. مشتری داشتن این محصول از یک سو و غنی از پروتئین و ویتامین بودن آن از سوی دیگر، باعث شده که جایگزین مناسبی برای گوشت باشد. در برخی از شهرها و روستاها به دلیل عدم آشنایی با فواید قارچ، میزان مصرف این محصول پایین است که می‌توان با تبلیغ، فرهنگ‌سازی و معرفی این محصول، میزان مصرف را بالاتر برد. همچنین پرورش قارچ از شغل‌هایی است که می‌توان با سرمایه اولیه کم و محیط کوچک شروع کرد. یک دوره کامل پرورش قارچ 60 روز طول می‌کشد که قابلیت کاهش به 35 روز را دارد؛ بنابراین توسعه پرورش قارچ نیز از کسب و کار های خوب این شهرستان است که در صورت بازاریابی، سوددهی خوبی خواهد داشت. کاشت هندوانه و خربزه نیز از مزیت‌هایی است که در صورت وجود آب کافی و یا مدیریت منابع آبی این شهرستان، سودآور خواهد بود.
در منطقه‌ی باخرز از نظر اقلیمی دو سرمای خاص وجود دارد؛ یکی سرمای بهاره است که در فروردین ماه باعث یخ‌زدگی نشاءها می‌شود، و دیگری سرمای مهر ماه است. لذا اگر محصولات کشاورزی به موقع برداشت نشود، دچار سرما و یخ‌زدگی می‌شوند. از این‌رو احداث گلخانه صیفی‌جات اهمیت پیدا می‌کند[7]. البته مواردی از این قبیل در حال حاضر در شهرستان وجود دارد که موفق هم عمل کرده‌اند.
گياهان براي داشتن رشد مطلوب نياز به شرايط خاصي از نظر شدت نور، دمای روزانه، دماي‌شبانه، ميزان رطوبت نسبي هوا و رطوبت خاک دارند. براي توليد و پرورش تجاری گياهان با کيفيت بالا و در تمام طول سال، بايد شرايط محيطي مطلوب مهیا شده و عوامل خسارت‌زا نظير آفات و بیماری‌ها، باد، طوفان‌هاي ويرانگر، سرما و يخبندان و … کنترل شوند. گلخانه محیطی است که به راحتی می توان در داخل آن شرایط محیطی را تحت کنترل درآورد و به سمت رشد مطلوب گیاه را سوق داد. امروزه، با توجه به نياز روزافزون بازار، از نظر توليد انواع صيفی‌جات خارج از فصل، تولیدات گلخانه‌ای، به يکي از سودآورترين زیربخش‌های کشاورزي تبديل شده است. لذا ایجاد گلخانه صیفی‌جاتی مانند گوجه و خیار، ارزش افزوده زیادی را به دنبال خواهد داشت.
